درمان و ترمیم زخم بستر و زخم های عمیق پوستی

زخم بستر یا پوستی زمانی ایجاد می‌شود که جریان خون به ناحیه‌ای از بدن متوقف می‌شود و پوست در آن منطقه می‌میرد که  اغلب باعث به جای ماندن ترک‌های باز و یا زخم روی پوست می‌شود. فرد بستری و یا کسی که همیشه روی صندلی چرخدار است اکثر اوقات به یک نقطه بدن فشار وارد می‌کند که جریان خون به این نقطه کاهش می‌یابد و احتمال ابتلا به زخم‌های بستر و باز بیشتر می‌شود.

علل

زخم‌های فشاری به علت نشستن و یا دراز کشیدن در یک وضعیت برای مدت زمان طولانی (بیش از 2 ساعت برای زخم فشاری مرحله 1) ایجاد می‌شوند که باعث ایجاد فشار در مکان‌های خاصی از بدن میشود. این مسئله موجب کاهش جریان خون به پوست و بافت زیر پوست می‌شود. اگر وضعیت بدن به طور مکرر تغییر نکند جریان خون بسیار کاهش می‌یابد و زخم پیشرفت می‌کند.

عوامل خطر

افراد زیر معمولا در معرض بالاترین خطر برای زخم بستر هستند:

• افراد بستری
• افرادی که بیشترین زمان در روز را روی صندلی چرخدار می‌گذرانند.
• افراد مسن (به دلیل کاهش قابلیت ارتجاعی پوست)
• افراد دیابتی
• افراد با پوست شکننده

علائم زخم بستر

مرحله یک

در این مرحله پوست شکسته نشده اما قرمز است یا تغییر رنگ داده و یا ممکن است از نظر سفتی و یا درجه حرارت در مقایسه با نقاط اطراف آن تغییراتی داشته باشد. هنگامی که این نقاط فشار داده می‌شود قرمز باقی می‌ماند و روشن و یا سفید نمی‌شود (رنگ پریده) و قرمزی و تغییر رنگ تا سی دقیقه بعد از رفع فشار محو نمی‌شود.

مرحله دو

در این مرحله اولین لایه پوست (اپیدرم) می‌شکند و زخمی باز و کم عمق ایجاد می‌کند. دومین لایه پوست (درمیس) نیز ممکن است شکسته شود. در این مرحله تخلیه و یا ترشح مایع ممکن است بوجود بیاید.

مرحله سه

در این مرحله زخم از لایه دوم پوست به بافت زیر جلدی چربی (زیر پوست) گسترش می‌یابد. استخوان، تاندون و عضله قابل رویت نیست.

مرحله چهار

در این مرحله زخم به داخل عضله گسترش می‌یابد و حتی تا استخوان هم می‌تواند پیش رود. معمولا بافت‌های مرده و تخلیه زیادی وجود دارد و احتمال عفونت زیاد است. اگر زخم بستر عفونت کند، مدت زمان بهبود زخم طولانی‌تر خواهد شد. این عفونت می‌تواند به سایر قسمت‌های بدن گسترش یابد.

علائم عفونت در محل زخم بستر عبارتند از:

• چرک ضخیم، زرد یا سبز
• بوی بد ناشی از زخم
•  قرمزی یا گرمی پوست در صورت لمس
• تورم در اطراف زخم
• حساسیت به لمس زخم و اطرافش

علائم عفونت گسترش یافته عبارتند از:

• تب
• لرز
• سردرگمی ذهنی یا مشکل در تمرکز
• ضربان قلب سریع
• ضعف

مناطق حساس به زخم بستر

• دنبالچه
• پشت سر
•  کفل
•  شانه
• پاشنه
• پشت دستها و پاها
• ستون فقرات
• مچ پا
• زانو

• کتف
•  کفل
•  پاشنه
• قسمت گوشتی زیر پنجه پا

عوارض

از عوارض زخم بستر و زخم‌های پوستی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• می‌تواند تهدیدی برای زندگی باشد.
•  این عفونت می‌تواند به خون، قلب و استخوان گسترش یابد.
• باعث قطع عضو شود.
•  استراحت طولانی در بستر که می‌تواند فرد را برای ماه‌ها از کار، مدرسه و فعالیت‌های اجتماعی دور نگه دارد.
• از آنجایی که در زمان التیام زخم فشاری فعالیت فرد کاهش می‌یابد، خطر مشکلات تنفسی و یا عفونت‌های دستگاه ادراری بیشتر می‌شود.
• درمان ممکن است بسیار هزینه‌بر باشد.

تشخیص

پزشک زخم‌ها را بررسی و سوالاتی درباره‌ی سابقه پزشکی اخیر فرد می‌پرسد. او همچنین ممکن است به اندازه، عمق و ظاهر زخم توجه کند و به دنبال تراوش خون یا مایع از مکان زخم باشد. پزشک بوی بد احتمالی ناشی از زخم و همچنین وجود زخم‌های احتمالی بیشتر را هم بررسیخواهد کرد. آزمایش‌های خاص نیز می‌تواند به تشخیص کمک کند. این آزمایشات ممکن است آزمایش خون باشد که پزشک یا پرستار سرنگ کوچکی داخل رگ وارد و نمونه‌ای کوچک از خون برای ارسال به آزمایشگاه می‌گیرد. یکی دیگر از تست‌ها شامل گرفتن یک نمونه از بافت اطراف زخم است به این صورت که پزشک خراش یا برش کوچکی از نمونه می‌گیرد و به آزمایشگاه ارسال می‌کند.

درمان

درمان زخم بستر آلوده بستگی به شدت بیماری دارد.

دارو

اگر تنها زخم عفونی شده است، یک کرم آنتی بیوتیک می‌تواند استفاده شود. هنگامی که استخوان یا بافت عمیق‌تر آلوده شده، آنتی‌بیوتیک سیستمیک ( غیرموضعی) اغلب مورد نیاز است. آنتی بیوتیک می‌تواند به صورت داخل وریدی (از طریق یک سوزن کوچک قرار داده شده به داخل ورید) یا به صورت خوراکی (دهان) استفاده شود.

دبریدمان

دبریدمان حذف بافت‌های آسیب‌دیده برای زخم‌های مرحله 2 و زخم‌های پیشرفته‌تر است. این درمان شامل برداشتن بافت آلوده آسیب دیده برای درمان زخم بستر است.
این جراحی شامل استفاده از چاقوی جراحی برای برداشتن بافت مرده است. بخشی از بافت زنده که به بافت‌های مرده متصل شده جدا می‌شود و در نتیجه با درد و ناراحتی همراه است. دبریدمان مکانیکی هم قابل استفاده است که در این روش آنزیم‌های بدن بافت مرده را جدا می‌کنند.

میتوان قبل از جراحی که  آخرین مرحله درمان  زخم بستر است از روشهای دیگری نظیر شوک الکتریکی، لیزر و یا امواج التراساند برای تحریک سلول‌ها به ترمیم خود استفاده نمود و همچنین از ساکشن و یا ماگوت‌های استریل (لارو) جهت از بین بردن مایع اضافی زخم و از بین بردن سلول های مرده بهره‌مند شد. منبع

جراحی

حتی با بهترین مراقبت‌های پزشکی هم زمانی که زخم بستر و زخم‌های پوستی شروع می‌شود به سرعت می‌تواند به نقطه‌ای برسد که نیاز به مداخله جراحی بوجود آید. بیشتر زخم‌های بستر با استفاده از یک لایه از عضله، پوست و یا بافت‌های دیگر که زخم را پوشش می‌دهد و استخوان آسیب دیده را حفاظت می‌کند (بازسازی فلپ) بهبود می‌یابد. بافت معمولا از نقطه‌ای سالم از بدن خود فرد برداشته می‌شود. قبل از عمل، زخم به طور گسترده برداشته می‌شود که این مقدار برداشته شده بسیار بیش از درمان غیر جراحی است. علاوه بر بافت مرده، کیسه پر از مایع که به عنوان یک سطح لیز بین استخوان و عضله قرار دارد همراه با هر استخوان آلوده برداشته می‌شود. با وجود همه‌ی احتیاط ها، بازسازی فلپ یکی از جراحی‌هایی است که عوارض بالایی دارد و دوره بهبودی طولانی و دشوار است.

کاهش زخم بستر

تشک‌های ویژه، روکش تشک یا کوسن‌ها می‌توانند برای کاهش یا از بین بردن فشار در رختخواب و یا روی صندلی کمک کند. از تکیه‌ی مستقیم روی استخوان لگن خود هنگامی که به پهلو دراز کشیده‌اید اجتناب کنید. از یک بالش در زیر پهلو استفاده کنید به طوری که وزن خود را روی بخش چربی‌دار باسن بیندازید نه استخوان لگن. همچنین، از بالش برای جدا کردن زانو و مچ پا استفاده کنید.
هنگام خوابیدن به پشت، بالشی زیر ماهیچه ساق پا خود قرار دهید تا مچ پا کمی از تخت خواب بالاتر باشد. هنگامی که در رختخواب دراز کشیده‌اید حداقل هر 2 ساعت وضعیت خود را تغییر دهید.

حالت نشسته

هنگام نشستن روی صندلی یا صندلی چرخدار، درست و صاف بنشینید. وضعیت عمودی و صاف اجازه می‌دهد تا راحت‌تر حرکت کنید و به جلوگیری از زخم‌های جدید کمک می‌کند. در حالت نشسته روی صندلی یا صندلی چرخدار هر پانزده دقیقه وضعیت خود را تغییر دهید. اگر خود قادر به حرکت نیستید از پرستار خود بخواهید تا وضعیت شما را تغییر دهد.

حفظ بهداشت مناسب

زخم در مرحله 1 را می‌توان با صابون ملایم و آب تمیز کرد. زخم مرحله 2 را می‌توان با با محلول آب و نمک فراوان شستشو داد. آب نمک مایعات اضافی و مواد شل را از بین می‌برد. پزشک یا پرستار می‌توانند چگونگی تمیز کردن زخم بستر مرحله 1 و 2 را به فرد نشان دهند اما برای تمیزی زخم بستر مرحله 3 و 4، به دلیل جدیت موضوع، احتمالا خودشان شخصا اقدام خواهند کرد.