زخم بستر یا زخم پوستی در اثر انقطاع جریان خون به یک ناحیه از بدن و مرگ پوست در آن منطقه ایجاد میشود. این وضعیت معمولاً منجر به تشکیل ترک‌های باز و زخم روی پوست میشود. افراد بستری یا کسانی که بطور مداوم بر روی صندلی چرخدار نشسته‌اند، اغلب فشار را بر یک نقطه خاص از بدن اعمال می‌کنند که منجر به کاهش جریان خون به این نقطه میشود و احتمال ابتلا به زخم‌های بستر و ترک‌های باز بیشتر میشود.
زخم بستر منجر به مشکلات جدی برای سلامت میشود بنابراین اگر از این بیماری رنج می‌برید باید به دنبال درمان‌های پزشکی باشید. متخصصین ما در کلینیک رازی درجات زخم بستر را ارزیابی و مناسب‌ترین گزینه‌های درمان را به شما پیشنهاد خواهند داد. جهت کسب اطلاعات بیشتر در خصوص زخم بستر و درمان آن یا رزرو نوبت در کلینیک رازی می‌توانید با شماره ۰۲۱۸۸۳۳۴۰۲۹ و۰۲۱۸۸۳۳۳۲۵۹ تماس حاصل فرمایید
علل
زخم‌های فشاری به علت نشستن و یا دراز کشیدن در یک وضعیت برای مدت زمان طولانی (بیش از ۲ ساعت برای زخم فشاری مرحله ۱) ایجاد می‌شوند که باعث ایجاد فشار در مکان‌های خاصی از بدن میشود. این مسئله موجب کاهش جریان خون به پوست و بافت زیر پوست میشود. اگر وضعیت بدن به طور مکرر تغییر نکند جریان خون بسیار کاهش می‌یابد و زخم پیشرفت می‌کند.
عوامل خطر
افراد زیر معمولا در معرض بالاترین خطر برای زخم بستر هستند:
- افراد بستری
- افرادی که بیشترین زمان در روز را روی صندلی چرخدار می‌گذرانند.
- افراد مسن (به دلیل کاهش قابلیت ارتجاعی پوست)
- افراد دیابتی
- افراد با پوست شکننده
علائم زخم بستر
مرحله یک
در این مرحله پوست شکسته نشده اما قرمز است یا تغییر رنگ داده و یا ممکن است از نظر سفتی و یا درجه حرارت در مقایسه با نقاط اطراف آن تغییراتی داشته باشد. هنگامی که این نقاط فشار داده میشود قرمز باقی می‌ماند و روشن و یا سفید نمی‌شود (رنگ پریده) و قرمزی و تغییر رنگ تا سی دقیقه بعد از رفع فشار محو نمی‌شود.
مرحله دو
در این مرحله اولین لایه پوست (اپیدرم) می‌شکند و زخمی باز و کم عمق ایجاد می‌کند. دومین لایه پوست (درمیس) نیز ممکن است شکسته شود. در این مرحله تخلیه و یا ترشح مایع ممکن است بوجود بیاید.
مرحله سه
در این مرحله زخم از لایه دوم پوست به بافت زیر جلدی چربی (زیر پوست) گسترش می‌یابد. استخوان، تاندون و عضله قابل رویت نیست.
مرحله چهار
در این مرحله زخم به داخل عضله گسترش می‌یابد و حتی تا استخوان هم می‌تواند پیش رود. معمولا بافت‌های مرده و تخلیه زیادی وجود دارد و احتمال عفونت زیاد است. اگر زخم بستر عفونت کند، مدت زمان بهبود زخم طولانی‌تر خواهد شد. این عفونت می‌تواند به سایر قسمت‌های بدن گسترش یابد.
علائم عفونت در محل زخم بستر عبارتند از:
- چرک ضخیم، زرد یا سبز
- بوی بد ناشی از زخم
- قرمزی یا گرمی پوست در صورت لمس
- تورم در اطراف زخم
- حساسیت به لمس زخم و اطرافش
علائم عفونت گسترش یافته عبارتند از:
- تب
- لرز
- سردرگمی ذهنی یا مشکل در تمرکز
- ضربان قلب سریع
- ضعف
مناطق حساس به زخم بستر
- دنبالچه
- پشت سر
- کفل
- شانه
- پاشنه
- پشت دستها و پاها
- ستون فقرات
- مچ پا
- زانو
- کتف
- کفل
- پاشنه
- قسمت گوشتی زیر پنجه پا
عوارض
از عوارض زخم بستر و زخم‌های پوستی میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- می‌تواند تهدیدی برای زندگی باشد.
- این عفونت می‌تواند به خون، قلب و استخوان گسترش یابد.
- باعث قطع عضو شود.
- استراحت طولانی در بستر که می‌تواند فرد را برای ماه‌ها از کار، مدرسه و فعالیت‌های اجتماعی دور نگه دارد.
- از آنجایی که در زمان التیام زخم فشاری فعالیت فرد کاهش می‌یابد، خطر مشکلات تنفسی و یا عفونت‌های دستگاه ادراری بیشتر میشود.
- درمان ممکن است بسیار هزینه‌بر باشد.
تشخیص
در مراجعه به پزشک برای بررسی زخم‌ها، پزشک ابتدا سوالاتی درباره سابقه پزشکی اخیر فرد مطرح می‌کند. سپس به بررسی اندازه، عمق و ظاهر زخم می‌پردازد و ممکن است به دنبال نشانه‌های تراوش خون یا مایع از محل زخم باشد. همچنین، پزشک ممکن است بوی بد احتمالی ناشی از زخم و وجود زخم‌های احتمالی بیشتر را نیز بررسی کند. برای تشخیص دقیق‌تر، آزمایشات خاصی نیز ممکن است انجام شود. این آزمایشات ممکن است شامل آزمایش خون باشد که پزشک یا پرستار با استفاده از سرنگ کوچکی نمونه‌ای از خون را از رگ بگیرد و برای آزمایش به آزمایشگاه ارسال کند. یکی دیگر از آزمایشات شامل گرفتن نمونه‌ای از بافت اطراف زخم است. در این روش، پزشک یک خراش یا برش کوچک از نمونه بگیرد و آن را به آزمایشگاه ارسال نماید.
درمان
درمان زخم بستر آلوده بستگی به شدت بیماری دارد.
دارو
اگر تنها زخم عفونی شده است، یک کرم آنتی بیوتیک می‌تواند استفاده شود. هنگامی که استخوان یا بافت عمیق‌تر آلوده شده، آنتی‌بیوتیک سیستمیک ( غیرموضعی) اغلب مورد نیاز است. آنتی بیوتیک می‌تواند به صورت داخل وریدی (از طریق یک سوزن کوچک قرار داده شده به داخل ورید) یا به صورت خوراکی (دهان) استفاده شود.
دبریدمان
دبریدمان حذف بافت‌های آسیب‌دیده برای زخم‌های مرحله ۲ و زخم‌های پیشرفته‌تر است. این درمان شامل برداشتن بافت آلوده آسیب دیده برای درمان زخم بستر است.
این جراحی شامل استفاده از چاقوی جراحی برای برداشتن بافت مرده است. بخشی از بافت زنده که به بافت‌های مرده متصل شده جدا میشود و در نتیجه با درد و ناراحتی همراه است. دبریدمان مکانیکی هم قابل استفاده است که در این روش آنزیم‌های بدن بافت مرده را جدا می‌کنند.
میتوان قبل از جراحی که آخرین مرحله درمان زخم بستر است از روشهای دیگری نظیر شوک الکتریکی، لیزر و یا امواج التراساند برای تحریک سلول‌ها به ترمیم خود استفاده نمود و همچنین از ساکشن و یا ماگوت‌های استریل (لارو) جهت از بین بردن مایع اضافی زخم و از بین بردن سلول های مرده بهره‌مند شد. منبع
جراحی
حتی با بهترین مراقبت‌های پزشکی، زخم‌های بستر و زخم‌های پوستی ممکن است به سرعت به نقطه‌ای برسند که نیاز به مداخله جراحی شود. بیشتر زخم‌های بستر با استفاده از یک لایه از عضلات، پوست و یا بافت‌های دیگر که زخم را پوشش می‌دهد و استخوان آسیب دیده را حفاظت می‌کند (بازسازی فلپ) بهبود می‌یابد. این بافت معمولا از نقطه‌ای سالم از بدن فرد برداشته میشود. قبل از عمل، زخم به طور گسترده برداشته میشود که این مقدار برداشته شده بسیار بیشتر از درمان غیر جراحی است. همچنین، کیسه‌های پر از مایع که به عنوان یک سطح لیز بین استخوان و عضله قرار دارند همراه با هر استخوان آلوده برداشته میشود. با وجود همه‌ی احتیاط ها، بازسازی فلپ یکی از جراحی‌هایی است که عوارض بالایی دارد و دوره بهبودی طولانی و دشوار است.
کاهش زخم بستر
برای کاهش یا از بین بردن فشار در رختخواب و یا روی صندلی، میتوان از تشک‌های ویژه یا روکش تشک و کوسن‌ها استفاده کرد. همچنین، اجتناب از تکیه‌ی مستقیم روی استخوان لگن هنگام به پهلو دراز کشیدن و استفاده از بالش زیر ماهیچه ساق پا و برای جدا کردن زانو و مچ پا می‌تواند کمک کننده باشد. همچنین، بهتر است هر ۲ ساعت وضعیت خود را تغییر داده و حداقل هر ۲ ساعت در رختخواب دراز کشیده خود را تغییر دهید.
حالت نشسته
نشستن در جایی مناسب و صاف، می‌تواند به شما کمک کند تا از ایجاد زخم‌های جدید جلوگیری کنید. بنابراین، بهتر است هنگام نشستن روی صندلی یا صندلی چرخدار، در جایی مناسب و صاف بنشینید. حفظ وضعیت عمودی و صاف به شما اجازه می‌دهد تا به راحتی حرکت کنید و در عین حال از ایجاد زخم‌های جدید جلوگیری کنید. در حالت نشستن بر روی صندلی یا صندلی چرخدار، هر پانزده دقیقه وضعیت خود را تغییر دهید. اگر قادر به تغییر وضعیت خود نیستید، از پرستار خود درخواست کنید تا وضعیت شما را تغییر دهد. این اقدامات به شما کمک می‌کند تا راحتی بیشتری در نشستن داشته باشید و از احتمال بروز زخم‌های جدید جلوگیری کنید.
حفظ بهداشت مناسب
بهداشت مناسب و تمیزی زخم‌ها نیز بسیار مهم است. زخم در مرحله ۱ را میتوان با صابون ملایم و آب تمیز کرد. زخم مرحله ۲ را میتوان با با محلول آب و نمک فراوان شستشو داد. آب نمک مایعات اضافی و مواد شل را از بین می‌برد. پزشک یا پرستار می‌توانند چگونگی تمیز کردن زخم بستر مرحله ۱ و ۲ را به فرد نشان دهند. با این حال، برای تمیزی زخم بستر مرحله ۳ و ۴، به دلیل جدیت موضوع، احتمالاً خود پزشک یا پرستار شخصاً اقدام خواهند کرد. به همین دلیل، باید بهداشت مناسب را حفظ کرده و در صورت نیاز از پزشک یا پرستار خود درخواست کمک کنید.
