سوزاک (مردان و زنان): درمان، علائم و علت

ممکن است در مورد سوزاک مطالبی شنیده باشید، اما بسیاری از افراد نمی‌دانند که سوزاک چیست. سوزاک یک عفونت باکتریایی است که از طریق آمیزش جنسی منتقل شده و می‌تواند بر روی مجرای ادرار، راست روده، دهانه رحم یا گلو اثر بگذارد. این بیماری از طریق آمیزش جنسی محافظت نشده یا در برخی موارد نادر از مادر به نوزاد در دوران بارداری یا زایمان منتقل می‌شود. این بیماری با یک دوره استفاده از آنتی بیوتیک درمان می‌شود. با استفاده از کاندوم یا سد دهانی در هنگام فعالیت جنسی، می‌توان از این بیماری پیشگیری کرد. اگر بیماری سوزاک درمان نشود می‌تواند یک خطر جدی برای سلامتی باشد.

علل

سوزاک یک عفونت باکتریایی است که از طریق آمیزش جنسی بدون محافظت گسترش می‌یابد. این بیماری می‌تواند از طریق تماس جنسی از یک شخص به شخص دیگر منتقل شود. عامل ایجاد کننده‌ی سوزاک  یک باکتری‌ به نام نیسریا گونورآ است. این باکتری می تواند به راحتی در قسمت‌های گرم و مرطوب دستگاه تولید مثل از جمله دهانه رحم (ابتدای رحم)، رحم و لوله‌های رحم و در مجرای ادرار (کانال ادرار) در مردان و زنان رشد کرده و چندین برابر شود. همچنین این باکتری می‌تواند در دهان، گلو، چشم‌ها و مقعد نیز رشد کند.

علائم

سوزاک اغلب هیچ نشانه‌ای ندارد. اکثر افراد مخصوصا زنان نمی‌دانند که این عفونت را دارند.

• از هر پنج زن مبتلا به سوزاک، چهار نفر علائم سوزاک را ندارند.
• از هر ده مرد مبتلا به سوزاک، یک نفر علائم سوزاک را ندارد.
• اگر علائم سوزاک را داشتید، باید بدانید که علائم بین 1 تا 14 روز پس از ابتلا به عفونت آشکار می‌شوند (یعنی یک تا 14 روز پیش به عفونت میتلا شده‌اید).

هنگامی که زنان علائم سوزاک را دارند، معمولا علائمی از قبیل موارد زیر را تجربه می‌کنند:

• درد شکمی
• خونریزی بین دوره‌های قاعدگی
• تب
• بی نظمی قاعدگی
• مقاربت دردناک
• دفع ادرار دردناک
• تورم یا حساسیت بخش بیرونی اندام تولید مثل
• ادرار بیش از حد معمول
• استفراغ کردن
• ترشحات واژینال زرد یا سبز

هنگامی که مردان علائم سوزاک را دارند، معمولا علائمی از قبیل موارد زیر را تجربه می‌کنند:

• ترشحات چرکی از آلت تناسلی
• احساس درد یا سوزش هنگام ادرار کردن
• ادرار مکرر و بیشتر از حد معمول

عوامل خطرزا

افرادی که در معرض خطر بالای ابتلا به عفونت سوزاک هستند عبارتند از:

• افرادی که سابقه قبلی سوزاک یا یک بیماری STI دارند.
• افرادی که شریک جنسی‌شان سابقه‌ی ابتلا به یکی از بیماری‌های STI را دارد.
• افرادی که از محافظ (کاندوم یا سدهای دندانی) استفاده نمی‌کنند.

سوزاک چگونه گسترش می‌یابد؟ 

افراد از طریق برقراری رابطه جنسی (مقعدی، واژینال یا دهانی) با فرد مبتلا به بیماری سوزاک، به این بیماری مبتلا می‌شوند. سوزاک از طریق مایعات خروجی  نیز منتقل می‌شود، حتی اگر انسان انزال نداشته باشد. ممکن است سوزاک در طول زایمان از مادری که درمان نشده به نوزاد منتقل شود. افرادی که سوزاک داشته و درمان شده‌اند نیز ممکن است در صورت تماس جنسی با فرد مبتلا به سوزاک مجددا به این بیماری مبتلا شوند.

عوارض

سوزاک در صورتی که درمان نشود می‌تواند بسیار خطرناک باشد، حتی در افرادی که علائم خفیف داشته یا علامتی ندارند. در دختران، عفونت می‌تواند به رحم، لوله‌های رحم، و تخمدان‌ها رفته (باعث PID شده) و ممکن است منجر به زخم و ناباروری (ناتوانی در داشتن نوزاد) شود. عفونت سوزاک در دوران بارداری باعث ایجاد مشکلاتی برای نوزاد تازه متولد شده می‌شود، از جمله مننژیت (التهاب غشاء اطراف مغز و نخاع) و عفونت چشم که در صورت عدم درمان ممکن است منجر به نابینایی شود.
در بچه‌ها، سوزاک می تواند به اپیدیدیمیت (زائده‌ ط‌ويل‌ و باريك‌ عقب‌ بيضه‌ كه‌ شامل‌ مجاری‌ خروجی منيی‌ و حامل اسپرم است‌) گسترش یافته و باعث درد و تورم در ناحیه بیضه شود. این مشکل می‌تواند زخمی در بافت ایجاد کند که باعث ناباروری مرد می‌شود.
عدم درمان سوزاک در هر دو جنس، هم دختران و هم پسران ممکن است بر سایر اندام‌ها و قسمت‌های بدن، از جمله گلو، چشم‌ها، قلب، مغز، پوست و مفاصل تاثیر بگذارد، هرچند مورد آخر شیوع کمتری دارد.

سوزاک چه تاثیری بر یک زن باردار و کودکش دارد؟

اگر یک زن باردار مبتلا به سوزاک باشد، ممکن است عفونت را به کودک خود منتقل کند، زیرا کودک درهنگام زایمان از کانال تولد عبور می‌کند. این می‌تواند مشکلات جدی برای سلامت کودک ایجاد کند. درمان زود هنگام سوزاک، به محض تشخیص بیماری در زنان باردار، خطرات سلامتی را کاهش می‌دهد. زنان باردار باید با یک متخصص مراقبت‌های بهداشتی برای بررسی، آزمایش و درمان مناسب مشورت کنند.

اگر به سوزاک مبتلا هستید، چه کاری باید انجام دهید؟

اگر سوزاک دارید:

• در اسرع وقت به دکتر یا پرستار مراجعه کنید. آنتی بیوتیک‌ها سوزاک را درمان خواهند کرد، اما آسیب‌های دائمی وارد شده به اندام‌های تولید مثل را از بین نمی‌برند.
• تمام آنتی بیوتیک‌ها را مصرف کنید. حتی اگر علائم بیماری از بین بروند، شما باید تمام آنتی بیوتیک‌ها را مصرف کنید.
• شریک جنسی خود را از بیماریتان آگاه سازید، تا بتواند آزمایش و درمان شود. اگر آزمایش و درمان نشود، شما دوباره به این بیماری مبتلا می‌شوید.
• تا زمانی که خودتان و شریک جنسیتان درمان نشده‌اید، از برقراری تماس جنسی اجتناب کنید. حتی پس از اتمام آنتی بیوتیک‌ها، اگر با شخص مبتلا به سوزاک رابطه جنسی داشته باشید، دوباره به این بیماری مبتلا می‌شوید.
• اگر علائمی دارید که چند روز پس از اتمام آنتی بیوتیک‌ها برطرف نشد، مجددا به پزشک یا پرستار مراجعه کنید.

تشخیص

در اکثر موارد، برای تست سوزاک، می‌توان از آزمایش ادرار استفاده کرد. با این حال، اگر فرد رابطه جنسی دهانی و یا مقعدی داشته باشد، ممكن است از سواب برای جمع‌آوری نمونه‌ها از گلو و یا ركتوم استفاده شود. در برخی موارد، ممکن است از سواب برای نمونه‌برداری از مجرای خروج ادرار مردان (مجرای ادراری) یا دهانه‌ی رحم زن (ورودی رحم) استفاده شود.

درمان

سوزاک با درمان مناسب خوب می‌شود. پزشکان در حال حاضر استفاده از درمان دوگانه را برای سوزاک توصیه می‌کنند (به عنوان مثال با استفاده از دو دارو). مصرف تمام داروهای تجویز شده برای درمان سوزاک از اهمیت زیادی برخوردار است. در مصرف داروهای سوزاک نباید با کسی شریک شد. گرچه دارو عفونت را متوقف می‌کند، اما آسیب‌های دائمی ایجاد شده در اثر بیماری را برطرف نمی‌کند. مقاومت ضد میکروبی در سوزاک بسیار نگران کننده است و درمان موفقیت آمیز سوزاک را مشکل‌تر می‌سازد. اگر علائم فرد چند روز پس از انجام درمان ادامه پیدا کند، مجددا به یک متخصص مراقبت های بهداشتی مراجعه کند.

چندین آنتی بیوتیک وجود دارند که می‌توانند با موفقیت سوزاک را در نوجوانان و بزرگسالان درمان کنند. از آنجایی که بسیاری از افراد مبتلا به سوزاک، دارای کلامیدیا (یکی دیگر از عفونت‌هایی که از راه جنسی منتقل می‌شود) نیز هستند، معمولا آنتی بیوتیک‌ها برای هر دو عفونت تجویز می‌شوند. افراد مبتلا به سوزاک باید مورد آزمایش قرار گیرند تا وجود یا عدم وجود سایر بیماری‌های انتقال دهنده جنسی نیز در آنها بررسی شود.

پیشگیری

مطمئن‌ترین راه برای جلوگیری از انتقال عفونت‌های آمیزشی، اجتناب از مقاربت جنسی است. کاندوم‌های لاتکس، هنگامی که به طور مداوم و به درستی استفاده شوند، می‌توانند خطر انتقال سوزاک را کاهش دهند.
هر گونه نشانه در اندام‌های تناسلی مانند وجود ترشح، سوزش در هنگام ادرار، درد یا خارش غیرمعمول نشان‌دهنده‌ی این است که باید رابطه جنسی را متوقف کرده و بلافاصله به پزشک مراجعه شود. اگر وجود بیماری سوزاک در فردی  تشخیص داده شده و درمان شده باشد، او باید شریک جنسی خودرا مطلع کند تا آن بتواند به یک متخصص مراقبت‌های بهداشتی مراجعه کرده و درمان شود. این کار خطر ایجاد عواقب جدی سوزاک در شریک جنسی فرد را کاهش می‌دهد. فرد و شریک جنسی او باید تا زمانی که کاملا درمان شوند از برقراری رابطه جنسی خودداری کنند.