پیشگیری از اگزمای دست در زمان شیوع کرونا: اگزما و شستن دست

شستن دستان یکی از راه‌های اساسی است که به کمک آن می‌توانیم از شیوع بیشتر کرونا پیشگیری کنیم.  شستن مرتب و کامل دست‌ها با آب و صابون به مدت حداقل ۲۰ ثانیه یا استفاده از دستگاه ضدعفونی کننده الکلی دست از جمله اقدامات اساسی برای کاهش خطر ابتلا به ویروس کرونا است. اما این همه شستن دست‌ها ممکن است باعث بروز اگزما، خشکی پوست و یا تحریک پوست شود.

ویروس کرونا چه تاثیری بر روی پوست بدن ما دارد؟ 

لایه بالایی پوست ما (لایه شاخی) در واقع لایه کلیدی و محافظ پوست است. شستن مکرر دست‌ها با آب، صابون و سایر مواد بهداشتی باعث ایجاد اختلال در این لایه می‌شود. با گذشت زمان، این شستشوی مکرر منجر به خشکی پوست، تخریب لایه محافظ و حتی التهاب پوست می‌شود. این امر در نهایت ممکن است منجر به درماتیت یا التهاب پوست دست یا به طور مشخص‌تر درماتیت تماسی تحریکی ‌شود.

اگزما دست چیست؟ 

اگزمای دست یا همان درماتیت دست عبارتست از هر نوع اگزمایی که بر روی دستها ایجاد ‌شود.

اگزمای دست معمولاً ناشی از شغل افراد است و ممکن است که بر اثر عواملی از جمله شستشوی مکرر دست‌ها و قرار گرفتن آنها در معرض مواد شیمیایی بدتر شود. گاهی ممکن است که برای درمان اگزمای دست نیاز انجام یکسری آزمایش‌های و روش‌های درمانی خاص نیاز باشد.

اگزمای دست می‌تواند باعث ایجاد خارش، خشکی و پوسته پوسته شدن پوست شود. این شرایط ممکن است به صورت حاد رخ دهد و یا گاهی هم این احتمال وجود دارد که بصورت یک بیماری باشد که به آن اگزمای مزمن دست یا درماتیت مزمن دست گفته می‌شود. اگزمای دست و اگزمای مزمن دست می‌توانند عمیقاً بر روی کارهای روزمره و کیفیت زندگی فرد تأثیر بگذارند. گاهی ممکن است که استفاده از روش‌های درمانی سنتی از قبیل استفاده مرطوب کننده‌ها، محافظت از دست و داروهای موضعی در درمان اگزمای مزمن دست موثر واقع نشود. از همین رو، یک برنامه درمانی مناسب برای درمان اگزمای مزمن دست به عوامل مختلفی بستگی دارد.

چه کسانی بیشتر در معرض ابتلا به اگزمای دست قرار دارند؟ 

درماتیت تماسی تحریکی در افرادی که در محیط‌های مرطوب کار می‌کنند بسیار شایع است زیرا این افراد روزانه بارها و بارها دست‌های خود را شسته و خشک می‌کنند.

این افراد شامل کارکنان خدمات بهداشتی (پزشکان، پرستاران، پرستارهای خانگی)، آرایشگاه‌ها، فروشندگان مواد غذایی، کارکنان آشپزخانه و نظافتچی‌ها می‌شود. همچنین این افراد ممکن است در معرض استفاده از پاک کننده‌های پوستی و مواد شوینده نیز قرار داشته باشند.

امروزه در طول دوران بیماری‌ اپیدمیک کرونا شستشوی دست‌ها بیشتر از هر زمان دیگری شده است لذا ممکن است علاوه بر افراد شاغل در مشاغل ذکر شده، کسانی دیگری نیز در معرض ابتلا به اگزمای دست باشند. کارکنان مراکز خدمات بهداشتی که روزانه چندین بار دست‌های خود را می‌شویند به طرز ویژه‌ای در معرض خطر ابتلا به درماتیت دست قرار دارند.

افراد مبتلا به اگزما، آسم و تب یونجه نیز در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به درماتیت تماسی تحریکی و یا اگزمای زمینه‌ای هستند.

راه‌های پیشگیری از اگزمای دست در دوران کرونا 

آیا استفاده از صابون، مواد بهداشتی و یا ضدعفونی کننده در دوران کرونا باعث ابتلا به اگزمای دست نمی‌شود؟ 

پوست افراد مبتلا به اگزما یا افرادی که قبلاً درماتیت تماسی داشته‌اند خیلی راحت‌تر از سایر افراد جامعه تحریک می‌شود. اگرچه این دسته از افراد می‌توانند مثل گذشته از ضدعفونی کننده‌های دستی استفاده کنند اما به آنها توصیه می‌شود که به جای استفاده از صابون‌های معمولی از مواد بهداشتی ملایم‌تر و بدون مواد صابونی‌ استفاده کنند.

این گونه مواد بهداشتی عاری از مواد مصنوعی و صابونی (سیدنت) است. سیدنت‌ها عملکردی تقریباً مشابه صابون دارند اما با این تفاوت که pH سیدنت‌ها مشابه PH پوست است. به عبارتی دیگر سیدنت‌ها به ندرت روغن و چربی لایه بالایی پوست را برمی‌دارند و کمتر باعث تحریک پوست می‌شوند.

صابون‌ها pH بالایی دارند و کاملا قلیایی هستند. این خاصیت صابون باعث آسیب زدن به لایه بالایی پوست می‌شود و به صابون این اجازه را می‌دهد تا به اعماق پوست نفوذ کرده و باعث سوزش و خارش بیشتر پوست شود.

سایر افرادی که اگزما یا سابقه درماتیت تماسی ندارند می‌توانند کمافی سابق از صابون استفاده کنند. معمولاً صابون‌های مایع حاوی رایحه و مواد نگهدارنده هستند که می‌تواند باعث ایجاد نوع دیگری از درماتیت (درماتیت تماسی آلرژیک) شود بنابراین بهتر است که از صابون‌های معمولی و بدون رایحه استفاده کنید.

پس از شستن دستان با صابون، آنها را بطور کامل خشک کنید 

پس از شستن دست‌ها، آنها را را بطور کامل خشک کنید. به هنگام خشک کردن دست‌ها، لا به لای انگشتان دست و زیر حلقه‌های خود را نیز خشک کنید تا احتمال بروز درماتیت ناشی از احتباس آب را به حداقل برسانید. سوزش و ترک خوردگی پوست زمانی رخ می‌دهد که رطوبت بیش از حد و رسوبات صابونی و آب در بین پوست و زیر حلقه‌ گیر کند.

به طور مرتب از مرطوب کننده غیر معطر استفاده کنید 

کرم‌های مرطوب کننده‌ دارای فرمولاسیون‌های مختلفی هستند. اگرچه لوسیون‌ها از نظر غلظت سبک بوده و استفاده از آنها در طول روز بسیار راحت است اما نیاز به استفاده مکرر دارند. کرم‌ها و پمادها دارای بافت ضخیم‌تر و روغنی‌تر هستند و برای پوست‌های خشک موثرترند و بهترین استفاده را در طول شب دارند. استفاده از مواد شوینده و بهداشتی معطر ممکن است باعث ایجاد درماتیت تماسی آلرژیک شود لذا در صورت امکان بهتر است از استفاده از آنها خودداری کنید.

از ضد عفونی کننده‌‌های الکلی دست استفاده کنید 

استفاده از مواد ضد عفونی کننده الکلی دست بجای صابون باعث کاهش تماس پوست با آب می‌شوند لذا خطر ابتلا به درماتیت را کاهش می‌دهند. تحقیقات انجام شده در بین کارکنان خدمات بهداشتی نشان می‌دهد که استفاده از ضد عفونی کننده‌های دست در مقایسه با شستشو با آب و صابون احتمال ابتلا به درماتیت تماسی را کمتر می‌کند.

گاهی افراد به اشتباه فکر می‌کنند که وقتی مواد ضد عفونی کننده با زخم‌های روی پوست تماس برقرار کرده و باعث سوزش می‌شود این سوزش یعنی این که پوست آنها نسبت به این مواد آلرژی دارد اما واقعیت این است که این حالت یک واکنش طبیعی بدن است لذا اگرچه استفاده از مواد ضدعفونی کننده در این حالت ناخوشایند و دردناک است اما بهتر است بدانید که استفاده از آن کاملا بی‌خطر است. شاید این سوال برایتان پیش بیایید که کدام مواد ضدعفونی کننده از همه بهتر است؟ در پاسخ به این سوال باید گفت که معمولاً انتخاب ضد عفونی کننده به سلیقة خود شخص بستگی دارد.

از دستکش استفاده کنید

به هنگام انجام کارهای خانگی مانند شستن ظرف‌ها یا انجام کارهای باغبانی از دستکش‌های محافظ استفاده کنید.

همچنین به هنگام انجام کارهای خشک مانند گردگیری و جارو کردن بهتر است برای محافظت از دستان خود از دستکش‌های استفاده کنید و شستن آنها را به حداقل برسانید.

شب‌ها دستان خود را مرطوب کرده و سپس دستکش نخی بپوشید. این کار مانند یک ماسک فشرده برای دست عمل می‌کند و باعث نتایج حیرت‌انگیز برای پوست‌های بسیار خشک می‌شود. استفاده از دستکش نخی پس از مالیدن کرم مرطوب کننده این اطمینان را به شما می‌دهد که مادة مرطوب کننده بر روی دستانتان مانده و احتمال نفوذ آن به پوست شما را افزایش می‌دهد.

اگر دست‌های فردی بطور مداوم خشک یا ترک می‌خورد چه باید کرد؟ 

به موقع برای رفع این مشکل اقدام کنید 

سعی کنید که به محض بروز درماتیت و اگزمای دست برای درمان آن اقدام کنید در غیر این صورت ممکن است که این وضعیت وخیم‌تر ‌شود.

از ژله نفتی استفاده کنید 

اگر فردی کوتیکول ناخن (لایه محافظ بین ناخن و چین بالای ناخن) خود را از دست دهد آب به راحتی می‌تواند به چین بالای ناخن نفوذ کرده و باعث تورم و درماتیت ‌شود. در چنین مواقعی بهتر است از ژله‌های نفتی مانند وازلین به عنوان سیلانت برای جلوگیری از آسیب‌های بیشتر ناشی از شستشو با آب استفاده کنید. همچنین می‌توان بنا به همین دلیل بر روی روی ترک‌های پوستی ژلة نفتی بمالید.

به پزشک مراجعه کنید 

اگر مناطقی قرمز، خشک و خارش‌دار بر روی پوست خود می‌بینید که نشان دهنده درماتیت فعال است می‌توانید برای رفع این مشکل به پزشک یا یک متخصص پوست مراجعه کنید. پزشک می‌تواند با تجویز پمادهای حاوی کورتیکواستروئیدها به فروکش کردن بثورات به شما کمک کند.

معمولا استفاده از پمادهای تجویزی به دلیل قدرت بیشتر از کرم‌های بدون نسخه و موجود در بازار مؤثرترند. همچنین خودتان نیز می‌توانید با مراجعه به داروخانه یک پماد هیدروکورتیزون ٪۱  تهیه کنید. توجه داشته باشید که در این مواقع استفاده از پماد بهتر از کرم است.

چگونه می‌توان درماتیت و اگزمای دست را تشخیص داد؟ 

بدون تشخیص و درمان مناسب، درماتیت دست می‌تواند پایدار و مزمن شود. درماتیت یا اگزمای مزمن غالبا باعث ناتوانی و بروز مشکلاتی برای فرد می‌شود و بر روی توانایی‌های فرد در انجام کارهای خانه و بیرون تاثیر می‌گذارد.

علاوه بر این، درماتیت دست ممکن است باعث ایجاد اختلالاتی در خواب و ناراحتی عاطفی فرد شده و بر تعاملات بین فردی وی تأثیر منفی بگذارد. برای تشخیص علت اصلی درماتیت و اگزمای دست، معاینه جسمانی و بررسی دقیق سابقه قبلی در ابتلا به این وضعیت وی یک امر کاملا ضروری است. همچنین بررسی سوابق پزشکی، شغلی و اجتماعی بیمار نیز از اهمیت خاصی برخوردار است. غالبا تشخیص درماتیت تماسی تحریکی از درماتیت تماسی آلرژیک دشوار است.

تست پوستی پچ 

انجام تست پچ برای همه افراد مبتلا به درماتیت مزمن دست الزامی است. روش استاندارد طلایی برای تشخیص درماتیت تماسی آلرژیک تنها انجام تست پچ است. این تست روشی است که در مطب پزشک انجام می‌شود و در آن آلرژن‌هایی به پشت فرد متصل می‌شود. در صورت وجود موارد زیر، پزشک حتما باید استفاده از تست پچ را تجویز کند:

• فرد درماتیت مزمن دست داشته باشد.
• فرد بیمار قادر به مدیریت درماتیت خود نباشد.
• درماتیت بیمار نسبت به درمان پاسخ می‌دهد اما بلافاصله پس از متوقف کردن مصرف داروهای موضعی دوباره بروز می‌کند.

در چنین مواقعی بهتر است که هرچه زودتر به پزشک مراجعه کنید. هر چه دیرتر این بیماری تشخیص داده شود و روند درمان آن دیرتر شروع شود به همان اندازه احتمال ابتلا به اگزمای مزمن دست بالاتر می‌رود.

آیا ابتلا به اگزمای دست احتمال ابتلا به ویروس کرونا را افزایش می‌دهد؟

هیچ مدرکی وجود ندارد که نشان دهد احتمال ابتلا به ویروس کرونا در بین افراد مبتلا به اگزمای دست بیشتر باشد و اگر این افراد به کرونا مبتلا شوند کرونای آنها از نوع شدید خواهد بود.

آیا احتمال ابتلا به کوید ۱۹ در بین افرادی که ترک و یا شکاف‌هایی بر روی پوست خود دارند بیشتر است؟ 

در حال حاضر هیچ اطلاعات دقیقی در این خصوص وجود ندارد اما از آنجا که به نظر می‌رسد ویروس کرونا از طریق ورود قطرات تنفسی ناشی از سرفه‌ و عطسه‌های یک فرد آلوده به دهان، بینی و مجاری تنفسی افراد دور و بر سرایت پیدا می‌کند لذا به نظر بعید می‌رسد که یک شکاف پوستی خطر ابتلا به کرونا را افزایش دهد.

آیا افرادی که از داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی / داروهای بیولوژیک / استروئیدهای خوراکی مصرف می‌کنند  باید مصرف آن را متوقف کنند؟

سعی کنید که حتما و تنها با دستور پزشک متخصص پوست مصرف دارو را قطع کنید.