ماه‌گرفتگی یا تیرگی مادرزادی یک نوع اختلال پوستی است که از زمان تولد وجود دارد و معمولاً به عنوان یک مشکل دائمی در نظر گرفته میشود. این نوع تیرگی مادرزادی میتواند به صورت قرمز، صورتی، ارغوانی یا قهوه‌ای و با اندازه‌های مختلف روی سطح پوست دیده شود. ماه‌گرفتگی ممکن است در هر قسمتی از بدن ظاهر شود و علاوه بر شکل ظاهری خود، هیچ علامت دیگری نداشته باشد. تقریباً تمام انواع ماه‌گرفتگی از نظر فیزیکی به فرد آسیبی وارد نمی‌کنند و بسیاری از آنها با گذر زمان به طور خودبخود ناپدید میشوند و اندازه آنها کوچکتر میشود. اما هیچ روشی برای پیشگیری از بروز ماه‌گرفتگی وجود ندارد، اما میتوان با استفاده از روش‌های مختلف، اقدام به درمان آن کرد.
علل به وجود آمدن ماه گرفتگی چیست؟
ماه گرفتگی که معمولاً به صورت لکه‌های قرمز، صورتی و ارغوانی یا قهوه ای روی سطح پوست به وجود میآید ناشی از ناهنجاری در عروق خونی سطح پوست است. ماه گرفتگی قهوه ای رنگ معمولاً به تجمع ملانین درون پوست ارتباط دارد.
انواع ماه گرفتگی
لکه‌های شرابی رنگ( ماه گرفتگی ناشی از ناهنجاری عروق پوست)
ماه‌گرفتگی شرابی رنگ به عنوان لکه‌هایی شرابی روی سطح پوست به‌طور عمومی مشاهده میشود. این لکه‌ها با اختلالاتی در عروق خونی سطح پوست مرتبط هستند و معمولاً در اشکال و اندازه‌های متفاوت ظاهر میشوند. اغلب این لکه‌ها روی صورت، کمر و قفسه سینه شکل می‌گیرند، اما احتمال وجود آنها در سایر نقاط بدن وجود دارد. در اکثر موارد، ماه‌گرفتگی شرابی رنگ به صورت دائمی است و با گذر زمان بیشتر توجه بیشتری به خود جلب میکند.
ماه گرفتگی تکه‌های سالمون
تکه‌های سالمون شایع ترین نوع ماه‌گرفتگی محسوب میشوند که معمولاً به صورت تکه‌های قرمز یا صورتی کمرنگ و در ناحیه صورت یا گردن به وجود میآیند. تکه‌های سالم آن پس از چند ماه از بین می‌روند اما برخی از آنها بیش از چند سال طول می‌کشد تا به طور کامل ناپدید شوند
لکه توت فرنگی (خال خوش خیم مادرزادی)
لکه‌های توت فرنگی به صورت گرفتگی برجسته خال مانند و به رنگ صورتی، قرمز یا ارغوانی دیده میشوند. اسم این نوع ماه گرفتگی با توجه به بافت و رنگ آن انتخاب شده است. این نوع لکه‌ها معمولاً شایع هستند و حدود ۵ درصد از نوزادان را درگیر میکنند که به تدریج و هنگامی که کودک به سن هفت سالگی می‌رسد از بین می‌روند اما قبل از آنکه چروکیده و در نهایت ناپدید شوند و بزرگ خواهند شد. برخی از لکه‌های توت فرنگی به درمان نیاز دارند و در صورتی که این مسئله باعث نگرانی شما شده است می‌توانید با پزشک خود صحبت کنید.
لکه‌های شیر قهوه
لکه‌های شیر قهوه به لکه‌های کمرنگ صاف و به رنگ قهوه ای گفته میشود که روی سطح پوست به وجود میآیند و همانند اکثر ماه گرفتگی‌ها هیچ گونه خطری ندارند. اما در صورتی که قبل از آنکه کودک به سن ۵ سالگی برسد روی پوست او بیش از شش عدد از این لکه‌ها وجود داشته باشد میتواند نشان دهنده یک اختلال ژنتیکی از قبیل نوروفیبروماتوز باشد. اگر این لکه‌ها باعث نگرانی شما شده است می‌توانید به پزشک مراجعه کنید.
لکه‌های مغولی
لکه‌های مغولی به رنگ آبی تیره دیده میشوند و شبیه کبودی به نظر می‌رسند. این نوع لکه بیشتر در کودکانی که رنگ پوست آنها تیره است به وجود میآید و اغلب در ناحیه کمر یا باسن دیده میشود. این لکه‌ها معمولاً قبل از آنکه کودک به چهار سالگی برسد از بین می‌روند.
خال مادرزادی
خالهای مادرزادی که به عنوان لکه‌های ژنتیکی ملانوسیتی شناخته میشوند، به صورت لکه‌های بزرگی با رنگ سیاه یا قهوه‌ای روی سطح پوست قابل مشاهده هستند. این لکه‌ها از زمان تولد قابل مشاهده بوده و به دلیل تجمع ملانین زیر سطح پوست ایجاد میشوند. آنها بسیار رایج هستند. این لکه‌ها ممکن است برجستگی داشته باشند و با گذر زمان موها روی آنها رشد کنند یا به دلیل تغییرات هورمونی مانند تغییرات هورمونی در دوران بلوغ، رنگ آنها تغییر کند. اگر شکل و رنگ خالهای مادرزادی نگرانی شما را به وجود آورده است، می‌توانید با یک تخصصی پوست مشورت کنید.
آیا ماه گرفتگی خطرناک است؟
در اکثر موارد ماه گرفتگی خطرناک نیست و به دلایل سلامتی شما نیاز به مراجعه به پزشک و درمان آن ندارید اما برخی از افراد با توجه به تاثیراتی که بین لکه‌ها بر زیبایی و اعتماد به نفس آنها گذاشته است و ترجیح می‌دهند به پزشک مراجعه کنند و به درمان آن بپردازند. در برخی موارد نادر شما به دلایل پزشکی باید به درمان ماه گرفتگی بپردازید به عنوان مثال در مواردی که ماه گرفتگی بر توانایی تنفسی فرد تاثیر گذاشته است یا آن که این لکه‌ها دردناک هستند و زخم میشوند. در صورت بروز چنین مشکلاتی یا داشتن هر گونه نگرانی و سوالی درباره ماه گرفتگی به پزشک خود مراجعه کنید.
درمان ماه گرفتگی
اگرچه ماه‌گرفتگی نیازی به درمان ندارد، اما در برخی موارد می‌توانید برای درمان آن به متخصص پوست مراجعه کنید. در برخی موارد، این لکه‌ها ممکن است در آینده به مشکلاتی منجر شوند که با درمان به موقع، میتوان از بروز این اختلالات جلوگیری کرد. در صورتی که روی بدن کودک شما ماه‌گرفتگی وجود دارد و دچار مشکلات زیر شده است، باید به پزشک مراجعه کنید:
- لکه‌های توت‌فرنگی روی صورت یا کشاله‌ران معمولاً قبل از ناپدید شدن، با سرعت زیادی شروع به رشد میکنند. در صورتی که این لکه‌ها در نزدیکی چشم، دهان و بینی کودک شما به وجود آمده است، با مراجعه به پزشک و درمان به موقع، می‌توانید از بزرگ شدن آنها جلوگیری کنید. درمان این لکه‌ها در ناحیه کشاله‌ران میتواند از بروز درد در مراحل بعدی جلوگیری کند.
- لکه‌های شرابی رنگ با گذر زمان از بین می‌روند و معمولاً بزرگ میشوند و ضخامت آنها افزایش پیدا میکند. در این شرایط، درمان به موقع میتواند تاثیرات بسیار خوبی را به همراه داشته باشد.
- ماه‌گرفتگی بسیار بزرگ و قابل مشاهده بر زیبایی ظاهری کودک و اعتماد به نفس او تاثیر می‌گذارد. در چنین شرایطی، پزشک درمان به موقع را توصیه میکند.
پایش لکه‌های ماه گرفتگی از نزدیک
باید لکه های ماه گرفتگی را از نزدیک پایش کرده زیرا برخی از آنها میتواند باعث به وجود آمدن عوارض مختلفی از قبیل ترک پوست و خونریزی شوند. در چنین شرایطی باید به سرعت قماط درمانی را شروع کرد تا میزان درد را به حداقل رساند و از به وجود آمدن بافت اسکار دائمی جلوگیری کرد.
دارو درمانی
- بتا بلاکرها با تاثیرات خوبی در درمان ماه گرفتگی همراه هستند. این داروها بر خلاف استروئیدها علاوه بر آن که از رشد بیش از حد ماه گرفتگی جلوگیری میکنند باعث چروکیده شدن آنها و از بین رفتن شان نیز میشوند.
- تیمولول یک نوع بتابلاکر است که باید روزی ۲ مرتبه آن را روی سطح ماه گرفتگی بمالید. این دارو با تاثیرات خوبی در درمان ماه گرفتگی سطحی همراه است.
- کورتیکو استروئیدهای خوراکی هم در مرحله رشد مورد استفاده قرار می‌گیرند و هم باعث چروکیده شدن ماه گرفتگی روی پوست میشوند و تا روند رشد آنها را کند نماید.
انواع مختلف لیزر
از لیزر برای درمان ماه گرفتگی و لکه‌های تیره و قهوه ای و همچنین ضایعات عروقی ناشی از اختلالات عروق خونی استفاده میشود. ضایعات عروقی عبارتند از لکه‌های شرابی و لکه‌های توت فرنگی. میتوان از لیزر برای کوچک کردن لکه‌های ماه گرفتگی یا از بین بردن کامل ضایعات روی پوست استفاده کرد. لیزر فرایند درمان را با هدف قرار دادن رنگدانه‌های پوست یا عروق خونی آغاز میکند. لیزر نمی‌تواند باعث آسیب دیدگی دائمی بافت طبیعی و سالم اطراف ماه گرفتگی شود. لیزر درمانی در آن دسته از کودکانی که دچار گرفتگی هستند بسیار مفید است و میتواند فرایند درمان را قبل از آنکه این لکه‌های پوستی و اعتماد به نفس کودک تاثیر بگذارد شروع نمود. درمان نکردن ماه گرفتگی در کودکانی که در سن مدرسه قرار دارند با تاثیرات منفی بر سلامت روح و روان آنها همراه است و باعث کاهش اعتماد به نفس آنها خواهد شد. در برخی موارد این لکه‌ها در برخی از نقاط حساس بدن از قبیل چشم به وجود میآیند و باعث بروز مشکلات ساختاری برای کودک خواهد شد. درد حاصل از لیزر درمانی برای از بین بردن این لکه‌ها بسیار خفیف و قابل تحمل است به نحوی که برخی از افراد می‌‌گویند که درد حاصل از آن شبیه برخورد کش با پوست می‌باشد. تعداد زیادی از بزرگسالان می‌‌توانند درد حاصل از درمان با لیزر را تحمل کنند اما ممکن است این درد برای کودکان قابل تحمل نباشد به همین دلیل پزشک از بی حسی موضعی استفاده خواهد کرد. استفاده از بی حسی موضعی و باعث میشود ناحیه مورد نظر بی حس گردد و کودک هیچ گونه دردی را احساس نکند. در برخی مواردی که وسعت ناحیه که باید درمان شود بسیار گسترده است و کودک اضطراب بسیار زیادی دارد پزشک درمان ناحیه مورد نظر را در اتاق عمل و تحت بیهوشی عمومی انجام می‌دهد. در این شرایط کودک شما تحت بیهوشی عمومی خفیف قرار می‌گیرد و به خواب می‌رود و هیچ گونه دردی را در طول درمان احساس نمی‌کند و به هیچ عنوان اتفاقاتی که در طول درمان رخ داده است را به خاطر نخواهد آورد.
لیزر کیو سوئیچ یاگ
لیزر کیو سوئیچ یاگ با هدف درمان لکه‌های پوستی ناشی از بالا رفتن سن، آفتاب سوختگی پوست و لکه‌های شیر قهوه و سایر لکه‌های حاصل از ماه گرفتگی که به رنگ قهوه ای یا مشکی دیده میشوند مورد استفاده قرار می‌گیرد. هنگامی که نور لیزر توسط رنگدانه‌های اضافی درون ناحیه مورد نظر جذب میشود به تخریب آنها خواهد پرداخت اما هیچ تاثیری بر روی تخریب بافت اطراف یا از بین بردن رنگ طبیعی پوست ندارد.
لیزر پرتو وی/ لیزر کندلا
این نوع لیزر به طور انتخابی به تخریب عروق خونی کوچک که باعث به وجود آمدن لکه‌های قرمز و صورتی روی سطح پوست شده اند می‌پردازد و هیچ گونه آسیبی به بافت اطراف یا لایه‌های زیرین پوست نخواهد رساند. میتوان از این نوع لیزر برای درمان ضایعات عروقی از قبیل لکه‌های شرابی، عروق عنکبوتی صورت، و لکه‌های توت فرنگی صاف که در نوزادان دیده میشود و همچنین لکه‌های قرمز و دائمی صورت نوجوانان استفاده کرد. معمولاً پس از درمان مقداری کبودی در اطراف ناحیه مورد نظر به وجود میآید که پس از ۷ تا ۱۰ روز از بین خواهد رفت.
لیزر یاگ با طول موج بلند
این نوع لیزر عمیقاً به ارسال پرتوهای فروسرخ به داخل پوست می‌پردازد و معمولاً برای درمان لکه‌های ماه‌گرفتگی به رنگ آبی یا لکه‌های توت‌فرنگی برجسته قبل از سن مدرسه استفاده میشود. پس از درمان با این نوع لیزر، ممکن است کمی تورم در اطراف ناحیه درمان شده ایجاد شود. همچنین، این نوع لیزر میتواند برای کنترل رشد موهای بیش از حد در برخی از اختلالات پزشکی مانند سندرم تخمدان پلی‌کیستیک نیز مورد استفاده قرار بگیرد و معمولاً بیمار به چند جلسه درمان نیاز دارد.
لیزر ابلیشن
این نوع لیزر به ارسال یک پرتو انرژی روی می‌پردازد و برای از بین بردن ضایعات غیر عادی روی سطح پوست استفاده میشود. این نوع لیزر برای درمان توده‌های روی سطح پوست مانند توبروز اسکلروزیس و ضایعات زگیل مانند استفاده میشود. گاهی اوقات، این لیزر میتواند به برطرف شدن ضایعات اسکار برجسته کمک کند و به بهبود شرایط ناحیه مورد نظر کمک کند. این دستگاه لیزر ممکن است نقاط آسیب دیده روی پوست ایجاد کند که معمولاً طی مدت ۱۰ روز بهبود می‌یابند و برای جلوگیری از پوسته‌ریزی، باید آنها را با بانداژ مخصوص پوشاند. برخی از کودکان ممکن است در این نواحی دچار لکه‌های تیره یا روشن شوند که معمولاً با گذر زمان از بین می‌روند.
انجام عمل جراحی
انجام عمل جراحی در برخی موارد برای خارج کردن لکه‌های ایجاد شده توصیه میشود. عمل جراحی به از بین بردن فیبروز، بافت چربی یا بافت اسکاری که پس از درمان لکه‌های توت فرنگی به وجود آمده است بسیار کمک کننده است.
